اینجا شبیه زندان نیست | گل‌آرا سجادیان

زندان زنان شهر ری تنها محل نگهداری مجرمان زن استان تهران است که جمعیت حاضر در آن حدود 1200 نفر می باشد . بیشترین جرم زنان در این زندان قاچاق مواد مخدر ، رابطه نا مشروع و مشارکت در قتل می باشد . در این زندان خدمات ویژه ای برای بانوان در نظر گرفته شده است که در مدت اقامت خود در زندان بتوانند راه تازه ای برای زندگی خود دست پیدا کنند.

به درب طوسی رنگ بزرگی می‌رسیم که سرباز ما را به داخل آن هدایت می‌کند، فضای مربع شکلی است که ديوارهاي بلند دارد و سيم‌هاي خارداري که تا دو متر روي ديوارها را پوشانده است؛ حتماً اینها را گذاشته‌اند تا زندانی فکر فرار به سرش نزند. ساختمان‌های اداری و نانوایی در این فضا دیده می‌شود و درب بزرگ آبی و سفید رنگ و نیمه‌بازی که بعدها فهیدم ورودی زندان است.

درخت‌های نارونی که در حیاط وجود دارد با باد اول صبح تکان می‌خورند و صدایشان در این فضای بزرگ و ساکت پخش می‌شود. این حیاط سرسبز برایت تداعی هر چیز را می‌کند جز زندان! به سمت درب سفید و آبی رنگ می‌رویم. با عبور از این درب، وارد محوطه اصلی ندامتگاه می‌شویم؛ محل نگهداری زندانیان. در گوشه‌ای تعدادی کانکس است این کانکس‌ها مخصوص زنان زندانی متأهل است و شوهران آنها می‌توانند با ارائه مدارک مبنی بر ازدواج رسمی ‌و دائم، مدتی را با همسرانشان سر کنند. این کانکس‌ها دارای امکانات رفاهی مثل حمام، دستشویی، تلویزیون و... است.

 در ابتدا به سراغ بهداری ندامتگاه می‌رویم که زنان زندانی با چادرهای گلدار در آن تردد می‌کنند؛ محیط مربع شکلی است که چندین اتاق دارد؛ اتاق مخصوص رئیس بهداری، بخش مامایی و تنظیم خانواده، بهداشت و تغذیه، بهداشت محیط، داروخانه، بستری موقت و آزمایشگاه و تزریقات همه در این فضا قرار دارند و در سالنی بزرگ نیز برای پنج پزشک عمومی‌میزکار قرار داده‌اند .

دکتر رضایی مدیر درمانگاه ندامتگاه مهم‌ترین کار واحد بهداری را پیشگیری عنوان می‌کند و می‌گوید: داخل ندامتگاه به دلیل زندگی دسته جمعی شیوع بیماری به راحتی صورت می‌گیرد به همین دلیل هر چند وقت یکبار سمپاشی در ندامتگاه صورت می‌گیرد و از سوی دیگر به بیماران خاص آموزش‌هایی ارائه می‌شود.

او میگوید ما با استفاده از اسلاید و پاورپوینت به کسانی که در قرنطینه (افراد تازه‌وارد به زندان) هستند، راه‌های انتقال بیماری به خصوص ایدز و هپاتتیت را آموزش داده و اقداماتی را برای زندگی بهتر این افراد در زندان به آنها می‌آموزیم.

رئیس بهداری ندامتگاه زنان می گوید تعدادی مبتلا به ایدز در ندامتگاه وجود دارند ما در زندان آزمایش غربالگری ایدز نمی‌گیریم؛ چراکه غیرقانونی است و هزینه‌های زیادی برای ما خواهد داشت. مگر اینکه خود زندانی به ما اعلام کند که مبتلا به ایدز است و ما از این طریق به آمار آنها دست پیدا می‌کنیم.

 کلینیک مثلثی به تازگی در سیستم ندامتگاه وارد شده و در مکان‌های پرخطر که بیماران هپاتیتی، مبتلایان به ایدز و معتادان حضور دارند، باید وجود داشته باشد.در این کلینیک‌ها برای کمک به ترک معتادان، متادون به آنها تزریق می‌شود

بعد از بهداری فرصت پيدا مي‌کنم که به همه سلول‌ها سرکي بکشي؛ وارد زندان می‌شویم، سالن قرنطینه قبل از ورود به اندرزگاه قرار دارد. اتاق‌های کوچکی است که زندانیان تازه‌وارد به مدت حداق سه روز در این مکان به سر می‌برند.

دلم می‌خواهد چشمانم را ببندم تا با فضای داخل این ندامتگاه روبرو نشوم، انتظار دارم پا به محوطه اندرزگاه که می‌گذارم با درب‌های تودرتو و قفل شده مواجه شوم که قفل هرکدام یکی پس از دیگری باز شود و داخل آن هم دور تا دور اتاقک‌هایی با درب‌های آهنی و تاریکی مهمان همیشگی آنها باشد؛ با این تفکر وارد اندرزگاه شدم، ولی آنچه دیدم با ذهنیت من بسیار فاصله داشت.

برخی زنان با چادرهاي رنگي گلدارشان دايره‌‌وار در سالن (بند) در حرکت‌اند و برخی دیگر با بلوز و شلوار و یا دامن‌های رنگارنگ در گوشه‌ای نشسته‌اند. نگاهم مي‌کنند؛ نگاه‌‌هايي که حتي لحظه‌‌اي بر نقطه‌‌اي ثابت نمي‌‌ماند. از چشم‌برخي از آنها اضطراب مي‌بارد؛ اضطرابي با کورسويي از اميد. نگاه سنگينشان دنبالم مي‌کند.

سالنی بزرگی که دور تا دور آن اتاق‌های بزرگ زندانیان است. در هر کدام از آنها تخت‌های سه طبقه با روکش‌های سبز و صورتی قرار دارد در این سالن‌ها زندانیانی حضور دارند که سیگار نمی‌کشند و ارتباط خوبی با مسولان زندان و مشاوران دارند سالن دیگر به کارگران کارگاه اختصاص دارد. این سالنها مرتب تر،کم جمعیت تر و تمیزتر نسبت به سالنهای دیگر هستند.

قبل از رسیدن به گروه مشاوره و مددکاری به سالن مادران زندانی صاحب فرزند زیر دو سال سری می‌زنم، پر از رنگ‌های شاد و کلی اسباب‌بازی و توپ‌های رنگارنگ، دخترانه و پسرانه در طرح‌های مختلف. برخی از مددجویان (زندانیان) از سالن‌های دیگر در اینجا جمع شده‌اند و به مادران کمک می‌کنند.

کمی آنطرف‌تر سالن ورزشی قرار دارد که در آن تیم ورزشی زندان در حال بازی والیبال هستند در ورزشگاه تور بسکتبال و میز جمع شده تنیس هم وجود دارد